Пара слов об упадке культуры

Здравствуйте, пользователи Автор.Тудей! Все мы являемся свидетелями снижения планки качества в произведениях культуры. Наиболее это заметно в киноиндустрии, ибо воспринимать её произведения легче и менее затратно в плане времени. Если фильм можно посмотреть за час-два, а то и три, то на чтение книги уходит больше времени в зависимости от её объёма и от скорости чтения.

Кинематограф раньше создавал произведения, творил искусство. Сейчас же это большей частью кинопродукты, которые нужны только для быстрого получения денег. Причина этому не столько в том, что появились плохие творцы. Всему виной стремление зарабатывать больше.

Всем известно, что существует четыре равноценные сферы жизни общества: экономическая, социальная, политическая и духовная. Дедушка Маркс полагал, что одна из них главнее. Экономика, по его мнению, является базисом для остальных трёх. Общество не может существовать без неё. И базис будет всегда влиять на надстройку, в которую входят три другие сферы.

Именно поэтому экономика влияет на культуру. Желание киностудии получать деньги является движущим фактором в её деятельности. Не нужно больше создавать что-то вечное, достаточно сделать одноразовую поделку и получить прибыль. Взять для примера Звёздные Войны. Джордж Лукас творил искусство что в оригинальной трилогии, что в приквельной. Он рассказал историю о Добре и Зле, о самопожертвовании ради высокой цели, об искуплении вины, о спасении, об отношениях отца и сына, которые вернули Вейдера на Светлую сторону Силы. Он рассказал историю о приходе к власти манипулятора, который незаметно для всех получил неограниченную власть и превратил демократию в фашизм, а также повлиял на переход на Тёмную сторону Энакина, который сделал это только ради того, чтобы спасти любимую от смерти. Это искусство. Дисней же в своей трилогии сиквелов создал продукты, которые были нужны только для того, чтобы окупить покупку Lucasfilm. Лукас тоже заработал большие деньги на ЗВ, но это было лишь дополнение к искусству, а не его цель. А для Дисней нужен лишь заработок, чтобы окупать постоянно растущие затраты на содержание съёмочных студий и на прочие расходы. Для того, чтобы делать деньги, не нужно творчество. Нужен лишь конвейер, который будет производить непонятно что, но зато приносить деньги.

Причины упадка культуры надо искать в экономике, ибо состояние первой является отражением состояния второй. Если наблюдается снижение планки качества произведений культуры, то виновато экономическое благополучие. На примере тех же ЗВ понятно, что сейчас в экономически развитых США не могут творить искусство. В то время как оригинальная трилогия ЗВ творилась в условиях нелёгких для экономики этого государства, сиквельная создавалась во времена благополучные. Видимо, это и снизило уровень качества. Художник должен быть голодным, не так ли?

Такие вот у меня мысли.

А теперь всё то же самое переведу на родной татарский язык. А что? Могём! Думаю, буду отныне переводить некоторые свои посты. Но не длинные, а то замучаюсь. Возможно, в будущем на английский буду дублировать, а через десяток лет ещё на пару-тройку или больше языков. Внимание: возможны диалектные слова и грамматические конструкции в особо крупных количествах.

Без барыбыз да мәдәният әсәрләрендә сыйфат дәрәҗәсе начарайтуы шаһитләре булып торабыз. Ул иң күбрәк киноиндустриядә сизелә, чөнки вакыт карашыннан аның әсәрләрен җиңелрәк тә, азрак чыгымлы да кабул итәргә. Фильмны бер-ике, хаттә өч сәгать эчендә карап булганда, китап укуына аның күләменә һәм уку тизлегенә торышларына карап күбрәк вакыт китә.

Элек кинематограф әсәрләр чыгара булган, сәнгать эшли булган. Хәзер инде алар күбесенчә кинопродуктлар гына, кайсылары акча җитезрәк алу өчен генә кирәкләр. Сәбәбе начар иҗатчыларда түгел. Барысында да күбрәк акча эшләү теләге гаепле.

Һәр кеше белә, ки җәмәгать тормышында дүрт тигез өлкә бар: икътисади, җәмгыяви, сәяси һәм рухи. Аның берсе мөһимрәк Маркс бабай дип уйлаган. Маркс фикерләре буенча икътисад башка өчкә нигез булып тора. Җәмәгать ансыз яши алмый. Нигез һәр чак өскормага, кайсына үзгә өч өлкә керә, тәэсир итә.

Шуңа күрә икътисад мәдәнияткә тәэсир итә. Киноиндустриянең күбрәк акча эшләргә теләге аның эшчәнлегендә хәрәкәткә китерүче фактор булып тора. Нәрсәдер мәңгелекле ясарга кирәкми, бер кабатланмалы вак-төяк эш эшләргә дә, акча алып ятырга да җитә. Мәсәлән, Йолдыз Сугышларына карыйк. Дҗордҗ Лукас оригиналь белән приквел трилогияләрендә сәнгать эшли булган. Ул Яхшылык һәм Явызлык турында, үз-үзеңне бөек максат өчен корбан итү турында, гаепне кичерү турында, коткару турында, ата-бала мөнәсәбәтләре, кайсылары Вейдерны Куәт Якты тарафына кайтарганнар, турында хикәя сөйләгән. Ул манипулятор, кайсы чикләнмәгән хакимият алып демократияне фашизмга әйләндергән һәм дә Әнакин Скайуокерның Куәт Кара тарафына килүенә тәэсир иткән, турында хикәя сөйләгән. Бу сәнгать. Дисней үзенең трилогиясендә Lucasfilm'ны сатып алу чыгымларын кайтарыр өчен продуктлар гына ясап чыгарган. Лукас та Йолдыз Сугышлары белән акча эшләгән, әмма ләкин бу сәнгать максаты түгел, кушымтасы булган. Диснейга акча эшләве генә һәр вакыт үсә торган чыгымларын кайтарыр өчен кирәк. Акча эшләр өчен сәнгать кирәкми. Акча бирә торган конвейер гына кирәк.

Мәдәният таркалу сәбәпләрен икътисадта эзләргә кирәк, чөнки беренченең кыяфәте икенченең кыяфәте чагылуы булып тора. Әгәр мәдәният әсәрләре сыйфат дәрәҗәсе начарайтуы бусла, икътисади муллык гаепле була. Шул ук Йолдыз Сугышларында аңлашыла, ки хәзер зур икътисади үсеш алган Америка Кушма Штатларында сәнгать иҗат итә алмыйлар. Оригиналь трилогия АКШ икътисады авыр шартларында иҗат ителгән, сикел трилогиясе муллык заманда иҗат ителгән. Мәнә шул сыйфат дәрәҗәсен начарайткан да. Рәссам ач булырга тиеш, шулаймы?

Мәнә шундый миндә фикерләр.